De komende decennia gaat ons land op de schop. Bijvoorbeeld voor het verzwaren en uitbreiden van het elektriciteitsnet, het aanleggen van warmtenetten of het ombouwen en verwijderen van het gasnet. Vanaf 2025 investeren de netbeheerders jaarlijks gemiddeld 8 miljard, cumulatief 60 miljard tot en met 2030 voor de realisatie van een duurzaam energiesysteem. Een ‘enorme en cruciale opgave’, aldus Netbeheer Nederland (de brancheorganisatie van alle netbeheerders).
Overal werkzaamheden
Niet voor niets spreken de netbeheerders over een flinke ‘ruimtelijke puzzel’. Tot 2050 komen er zo’n 10.000 voetbalvelden aan bovengrondse hoogspanningsnetten bij. Met die 120.000 kilometer kabel kun je 2,5 keer de wereld rond. Willen we er in 2050 50.000 transformatorhuisjes bij hebben, dan moeten er vanaf nu dagelijks vijf à tien gebouwd worden. En dat allemaal in een land waar de ruimte beperkt is. ‘Op zee, aan de kust, langs iedere snelweg, aan de rand van iedere stad, in iedere wijk, in iedere buurt, overal zijn werkzaamheden nodig. De ruimtelijke puzzel is vaak niet op te lossen op een manier waar iedereen blij mee is’, waarschuwt Netbeheerder Nederland in zijn rapport.
Niet altijd leuk, maar noodzakelijk
Het is een toon die door het rapport weerklinkt: de uitdaging is gigantisch, niet iedereen gaat dit leuk vinden, maar het is noodzakelijker dan ooit om een gezond en duurzaam energiesysteem in de toekomst te garanderen. “Er liggen heel ambitieuze plannen”, zegt Hans-Peter Oskam, directeur beleid en energietransitie Netbeheer Nederland. “Maar de vraag naar transportcapaciteit groeit sneller dan het tempo waarin de netbeheerders het elektriciteitsnet kunnen uitbreiden. Zelfs met de aangekondigde recordinvesteringen kunnen we in de jaren ’24, ’25 en ’26 nog niet alle energie-infrastructuur bouwen die er nodig is.”
Energiekosten stijgen
De investeringskosten voor deze verbouwing zijn fors en komen uiteindelijk op de energienota van de eindgebruiker terecht, schrijft Netbeheer Nederland. De verwachting is dat de energierekening tot en met 2030 met gemiddeld 70 procent stijgt. Aardgas wordt steeds duurder en de elektriciteitsprijs zal blijven schommelen.
Stabiliteit is verleden tijd
‘De stabiele gemiddelde prijzen die we gewend waren van het fossiele systeem komen niet meer terug’, zeggen de onderzoekers uit het rapport. Overdag, wanneer de zon schijnt, is de vraag nihil, terwijl ’s avonds – als mensen massaal aan het koken en elektrisch laden slaan – de vraag en prijs omhoogschieten. Daarom wordt ‘flexibilisering de norm’. Dat betekent onder andere dat er meer geïnvesteerd moet worden in accusystemen, flexibele laadmogelijkheden voor warmtepompen en laadpalen en manieren om restcapaciteit beschikbaar te maken.
Tijd om te versnellen
De netbeheerders zijn ervan overtuigd dat de grote verbouwing haalbaar is, mits we niet langer wachten en in ‘de hoogste versnelling keuzes worden gemaakt’. De netbeheerders pleiten in dat kader dat het absoluut noodzakelijk is dat de plannen voorrang krijgen bij het verdelen van de stikstofruimte. Ook willen ze samen met gemeenten kijken hoe ze het vergunningstraject voor werkzaamheden kunnen versnellen. En samen met overheden en onderwijsinstellingen wordt gekeken naar kansen om het tekort aan technisch personeel op te lossen.
Bijna klaar in 2040
Als alles volgens plan gaat moet de grote verbouwing in de periode van 2035 tot 2040 voor 80 à 90 procent klaar zijn. Als we willen dat de nationale ambities en klimaatdoelstellingen voor 2050 gehaald worden, is het namelijk noodzakelijk dat de meeste sectoren dan al bijna geen CO2 meer uitstoten.
De komende periode gaan de netbeheerders met alle betrokken partijen in gesprek om de plannen verder vorm te geven. De investeringsplannen liggen nu ter consultatie en worden op 1 januari ingediend bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
