Om meer handel in zonnestroom mogelijk te maken hebben het Chinese bedrijf SAJ, leverancier van batterijen en omvormers, en softwareplatvorm Bliq, dat thuisbatterijen op een slimme manier aanstuurt, hun krachten gebundeld. Op zonne-energievakbeurs Solar Solutions International presenteerden zij hun vinding aan het Nederlandse publiek. Eind vorig jaar wonnen ze er op de Duitse vakbeurs Solar Solutions Düsseldorf al de Best Innovation Award mee.
Geld verdienen met batterij
“Kijk, vanavond heb ik weer 3,50 euro verdiend met mijn zonnepanelen en mijn batterij”, zegt CEO Vincent Klomp van Bliq, terwijl hij de app op zijn smartphone laat zien. “Vanochtend om 8.00 uur was de stroomprijs 22 cent per kilowattuur en ging mijn batterij ontladen. Om 12.00 uur is het 6 cent en vanmiddag om 14.00 uur is er zoveel zon dat stroom gratis is en mijn batterij begint te laden. Om zeven uur vanavond is de prijs weer 20 cent per kilowattuur en levert mijn batterij groene stroom aan het net.”
Zo verdient hij geld met zijn zonne-energie. Als zijn eigen panelen niet genoeg stroom leveren om de batterij vol te laden, koopt hij zelfs gratis stroom op het net. Als het waait en de zon schijnt is ook die op dat moment 100 procent groen.
Koelkast voor stroomopslag
De thuisbatterij die Bliq levert is van het Chinese SAJ. Dat bedrijf brengt sinds 2013 zijn omvormers op de markt in de Benelux en sinds 2015 ook batterijen voor energieopslag. Het heeft in de drie landen een marktaandeel van 10 procent. De nieuwste innovatie is een combinatie van een batterij en een omvormer voor zonnepanelen: de HS2, waarmee het bedrijf de Europese markt op wil. Die heeft de vorm van een koelkast. In principe kunnen mensen er tussen de 3 en 10 kilowattuur zonnestroom in opslaan. Meer vermogen om stroom te laden kan ook, want de HS2 bestaat uit op elkaar gestapelde kisten van 5 kilowattuur aan opslag. “Die kun je dus uitbreiden tot wel 50 kilowatt. Je kunt er zelfs een tweede koelkast naast zetten en tot 100 kilowattuur opslag opschalen”, zegt countrymanager Frank Baanders van SAJ. Met die stroom kunnen huishoudens de zonnestroom zelf op een later tijdstip gebruiken of de batterij als back-up gebruiken voor als de stroom uitvalt.
Flinke wachtlijst
Maar de ‘koelkast’ kan ook onderdeel worden van een online platform, waar algoritmes via slimme meters en het internet alle thuisbatterijen aansturen. Zo’n platform heeft Bliq. Het bedrijf heeft met zijn algoritme een van de eerste zogeheten virtual power plants in Nederland gebouwd, al gaat het nog om een eerste aanzet. Die is sinds kort operationeel. Bliq heeft al 650 abonnees, die 7 euro per maand betalen. Allemaal mensen met zonnepanelen en een thuisbatterij. Een paar duizend mensen staan op de wachtlijst om abonnee te worden. Wat ze van Bliq krijgen is een slim kastje dat er uitziet als een gewone router. “Dat kastje gaat via kabels aan de ene kant in de slimme meter en aan de andere kant in de omvormer”, legt CEO Klomp uit. “Het kan lezen wat huishoudens verbruiken door de slimme meter uit te lezen, kent de weersverwachting, houdt de stroomprijzen op de beurs in de gaten en geeft de omvormer opdracht om de batterij te laden of te ontladen. Zo kunnen mensen op een slimme manier handelen op de stroommarkt en geld verdienen met hun groene stroom.”
Derde prijs
Daarmee verlagen ze de terugverdientijd van hun batterij. Bovendien levert Bliq met zijn VPP ook een bijdrage aan het verminderen van netcongestie en het voorkomen van piekbelastingen op het net. Mede daarom won het bedrijf de derde prijs bij de Smart Storage Innovation Award op vakbeurs Solar Solutions. De software van de batterij van SAJ is zo geprogrammeerd dat hij moeiteloos aansluit op het netwerk van Bliq en er als het ware mee kan ‘lezen en schrijven’, zoals Baanders zegt.
Wat is een virtual power plant?
Bij een virtual powerplant (VPP), of in gewoon Nederlands: een virtuele energiecentrale, besturen slimme algoritmes op basis van AI (kunstmatige intelligentie) een heel netwerk van wind- en zonneparken, laadpalen, elektrische auto’s, warmtepompen, thuisbatterijen en alles wat stroom verbruikt. Die apparaten zijn via het Internet of Things (IoT) met elkaar verbonden. Zo kan vraag en aanbod van stroom nauwkeurig op elkaar worden afgestemd. Dat voorkomt te hoge pieken of spanning en netcongestie op het elektriciteitsnet. Het heet een virtuele energiecentrale omdat er geen echte kolen- of gascentrale voor nodig is en alles in de virtuele werkelijkheid van internet gebeurt. Wie er slim gebruik van maakt kan zijn zonnestroom verkopen als de elektriciteitsprijs hoog is en opslaan in een batterij als die laag is.
Stroom verhandelen op beurzen
Virtual power plants zullen overal opduiken de komende jaren, voorspellen experts. “Dit jaar is Bliq de enige virtual power plant op Solar Solutions, maar ik voorspel dat er hier volgend jaar meerdere operators staan”, zegt Baanders. “Al onze distribiteurs zeggen: de commodity van de toekomst is geen bitcoin, maar kilowattuur.” Daarmee bedoelen ze dat groene stroom het nieuwe uniforme bulkproduct wordt, dat net als koffie, olie en graan in grote gebundelde hoeveelheden verhandeld wordt op beurzen. Eigenaren van zonnepanelen en batterijen kunnen daar via zo’n VPP automatisch elektriciteit kopen en verkopen en zo geld verdienen met hun overschot aan groene stroom.
Dynamisch energiecontract
Dan moeten ze echter wel een slimme meter en een dynamisch stroomcontract hebben. Bij zo’n contract betalen huishoudens de prijs die op dat moment betaald wordt op de zogeheten spotmarkten, beurzen waar voor de korte termijn energie wordt gekocht. De stroomprijs verandert daar elk uur, die van gas elke dag. Dat is dus iets anders dan het vaste of variabele contract met een energieleverancier waarin de prijzen per maand, kwartaal of jaar worden aangepast. Omdat de dynamische prijs veel hoger kan uitpakken levert dat risico’s op. Toch hadden volgens de laatste cijfers van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) eind vorig jaar 133.000 Nederlanders een dynamisch contract. Aanbieders daarvan zijn bedrijven als EasyEnergy, EnergyZero, Frank Energie, Nieuwe Stroom en Tibber.
Iedereen een thuisbatterij
Nederland heeft sinds 2021 de meeste zonnepanelen en zonne-energie per inwoner in Europa, nog meer dan Duitsland. Qua totaal opgesteld vermogen is Duitsland nog koploper, maar de komende jaren zal Nederland ook die positie overnemen. Het vermogen aan zonnepanelen groeit hier met ruim 3 gigawatt nieuw vermogen per jaar. Nu gooit Nederland nog veel groene stroom weg. Als het elektriciteitsnet op zonnige dagen overbelast dreigt te raken, worden zonne-installaties afgekoppeld omdat netbeheerders de stroom niet nodig hebben. Die kun je dus beter zelf gebruiken. Baanders voorspelt dat hier de markt voor batterijopslag net als in Duitsland de komende jaren flink zal groeien. “Iedereen met zonnepanalen zal een thuisbatterij willen”, zegt hij.
Nog niet rendabel
Nu is een thuisbatterij voor Nederlanders niet zo rendabel. Door de hoge aanschafkosten verdienen ze de investering nog niet terug. Dat komt door de salderingsregeling, waarbij Nederlanders hun overtollige stroom terug mogen leveren aan het net. Die wordt afgetrokken van hun energierekening, zodat ze in feite de volledige stroomprijs, plus BTW en belasting krijgen. Daar kan de thuisbatterij nog niet tegenop. Het gebruik is niet goedkoper en ook niet milieuvriendelijker, stelt bijvoorbeeld Milieu Centraal. Hij wordt gemaakt van metalen als lithium, koper en nikkel. Dat zijn schaarse grondstoffen die gewonnen worden in landen waar de arbeids- en milieuomstandigheden geregeld onder vuur liggen. Met het afbouwen van de salderingsregeling wordt het financieel voordeel echter groter. Hoewel dat nog niet vaststaat wil het kabinet de regeling tussen 2025 en 2031 stapsgewijs afbouwen tot nul. Dan krijgen huishoudens niets meer voor hun terug geleverde stroom.
Extra betalen voor piekverbruik
In België bestaat geen salderingsregeling meer, maar betalen mensen sinds dit jaar een capaciteitstarief. Ze betalen daar een bijdrage voor de pieken die ze creëren in hun elektriciteitsverbruik als ze diverse energieverslindende toestellen tegelijk aanzetten. Daarom heeft Bliq daar de meeste abonnees die geld willen verdienen met hun batterij. “Je betaalt daar bijvoorbeeld een extra tarief als je je elektrische auto laadt op piekmomenten. Daar houden wij rekening mee”, zegt Klomp.
Ander type batterij
SAJ en Bliq hebben gekozen voor een lithium-ijzerfosfaat batterijen. Vergeleken met de meer traditionele lithium-ion batterijen gaan die langer mee, zijn ze lichter en efficiënter, beter te ontladen en vooral veiliger. Lithium-ion batterijen vliegen nog wel eens in brand door oververhitting en zijn dan moeilijk te blussen, bijvoorbeeld in elektrische auto’s. “Deze batterij vliegt niet in brand, maar gaat gewoon kapot”, zegt Klomp. Baanders: “Deze batterij wordt niet eens warm genoeg om een ei op te bakken. Daarom wordt lithium-ijzerfosfaat ook de standaard in de auto-industrie.”
Ook voor bedrijven
SAJ werkt ook aan een versie voor bedrijven van de HS2. Die heeft de vorm van een telefooncel en kan 100 tot 200 kilowattuur zonnestroom per dag opslaan. Die moet eind dit jaar op de markt komen. Daarmee mikt de leverancier op mkb-bedrijven die iets willen doen met hun overschot aan zonne-energie, dat zelfs na het laden van elektrische voertuigen en ander eigen gebruik overblijft. Meestal kunnen ze dat niet terugleveren aan het net.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
