Is dit het antwoord op een overvol elektriciteitsnet?

Bij Schiphol Trade Park in Hoofddorp is het een komen en gaan van graafmachines en bouwvoertuigen. Hier bouwen vastgoedontwikkelaar Intospace en energie-infrastructuurspecialist Joulz aan een distributiecentrum dat zichzelf van energie zal voorzien. Het pand van 55.000 vierkante meter zal geen stroom afnemen van het elektriciteitsnet. Het krijgt alleen een aansluiting om stroom terug te leveren. En dat is nodig, want de jaarproductie van het gebouw waar zo’n 22.000 zonnepanelen op komen, is 7,6 megawattuur. En dat is meer dan het distributiecentrum zelf nodig heeft.

Dat het pand voorlopig geen afnamecapaciteit krijgt, is noodgedwongen. “De vastgoedontwikkeling stokt vanwege netcongestie”, zegt Mike Sterkenburg, manager infradiensten bij Joulz. “We krijgen steeds meer aanvragen van projectontwikkelaars voor gebieden die economisch en qua infrastructuur heel interessant zijn, maar die geen aansluiting kunnen krijgen op het net.” Vooral rond Amsterdam en in de rest van Noord- Holland zijn de problemen groot. “Hier zijn veel datacenters neergezet. Die slurpen energie. In deze gebieden kan de komende vijf jaar geen extra aansluiting meer gedaan worden.”

Overbelast

Vanwege de grootschalige elektrificatie van ons energieverbruik zal dit de komende jaren alleen maar zal toenemen. De verwachting is dat rond 2030 vijftig procent van het elektriciteitsnetwerk overbelast is. “Je krijgt steeds meer elektrisch vervoer en warmtepompen. En in landelijke gebieden en aan de randen van steden wordt steeds meer zonne- en windenergie opgewekt. Terwijl in die streken het elektriciteitsnet juist dun is omdat de vraag naar stroom daar altijd laag was. Dat zijn de fundamentele veranderingen die het elektriciteitsnet onder druk zetten”, zegt Michiel van Schravendijk. Vanuit zijn rol als business developer stond Van Schravendijk aan de wieg van de virtual power grid oplossing van Joulz. “De stappen die de netbeheerders moeten zetten om dat bij te benen, zijn zo groot, dat is qua geld, kennis en mensen niet te doen.”

Daardoor ontstaat er een run op netaansluitingen. “Het is nu: wie het eerst komt, het eerst maalt. En als het op is, is het op. In veel gevallen komen projectontwikkelaars er pas laat achter”, zegt Van Schravendijk. “Dan hebben ze een stuk grond op een fantastische plek maar zonder stroom.” En tijd om te wachten tot het net verzwaard is, hebben deze ondernemers ook niet. “E-commerce heeft de laatste jaren een grote vlucht genomen”, zegt Sterkenburg. “Als ze wachten, zijn ze de positie in de markt en dus het momentum kwijt.”

Virtual power grid

Joulz, zelf tot 2019 onderdeel van netbeheerder Stedin, bedacht daarom een oplossing: Een virtual power grid, wat zoveel inhoudt dat de energievoorziening zo geregeld is dat aansluiting op het elektriciteitsnet helemaal niet nodig is. Dat is een complexe operatie - zowel technisch als financieel. Maar dat merkt alleen Joulz. “We zorgen dat voor de bedrijven die uiteindelijk het pand gaan gebruiken, het zo normaal mogelijk is. Want die willen gewoon stroom”, zegt Van Schravendijk.

Essentieel daarbij is natuurlijk de leveringszekerheid. “Je wil niet hebben dat je met flikkerende lichten zit omdat de stroomvoorziening hapert.” Ook de kwaliteit van de elektriciteit moet goed zijn. “Elektronica zoals robots die het sorteerwerk doen, kunnen slecht tegen fluctuaties in de spanning.” Joulz ontwierp daarvoor het complete energiesysteem. Uiteindelijk haalt de virtual power grid van Joulz 99,99 procent leveringsbetrouwbaarheid. Dat is een betrouwbaarheid die heel dicht in de buurt komt van wat je op het publieke net krijgt.”

Opwek en consumptie in balans

Daarvoor neemt Joulz alles over. “We ontwerpen het geheel en zijn verantwoordelijk voor het hele energiesysteem. We leveren de duurzame stroom en zorgen voor een spreiding over de dag met behulp van batterijen. En voor een donkere decemberweek hebben we een gasgenerator achter de hand”, zegt Van Schravendijk. Een algoritme houdt de vraag en het aanbod van de stroom constant in balans.

Het ontwikkelen en besturen van zo’n virtual power grid kost veel geld. “Hoeveel dat is, hangt af van de omvang en complexiteit van het energiesysteem dat nodig is”, zegt Sterkenburg. “Maar het gaat hier om grote bedragen.” Joulz investeert dat en verdient het terug met de levering van de stroom.

Duurzame en pragmatische oplossingen

Hoewel een deel van de energievoorziening met behulp van gasgeneratoren gaat, is een virtual power grid een duurzame oplossing, vindt Van Schravendijk. Want het stelt ondernemers is staat om hun bedrijfsvoering te verduurzamen, ook al is er geen ruimte om terug te leveren aan het net. Ook kan in plaats van aardgas gekozen worden voor bijvoorbeeld groen gas. Bovendien is het een tijdelijke oplossing, zegt Van Schravendijk. “Zodra het net verzwaard is halen wij de fossiele generatoren weg, maar wat blijft staan is de duurzame opwek. Daarmee maken we dus niet alleen op korte termijn impact door het congestieprobleem op te lossen, maar werken ook mee aan de energietransitie op de lange termijn.”

“Over de energietransitie worden veel mooie visies geschreven”, vult Sterkenburg aan. “Maar het zijn de pragmatische, technische oplossingen die het daadwerkelijk mogelijk maken dat de klimaatdoelstellingen gerealiseerd worden.”