In welke huizen wonen we in de toekomst? 5x duurzame trends

Houten basis

Een houten huis is een behouden huis. Willen Barendtz wist dit al bij zijn horrorwinter op Nova Zembla, waar hij van scheepsresten een stevige woning bouwde. Maar lang was hout uit zwang, zeker in Nederland. Baksteen is goedkoop en duurzaam in de letterlijke zin van het woord: het is bestendig tegen allerlei soorten weer en gaat lang mee. Maar de afgelopen jaren is hout helemaal terug. Aanvankelijk in de high-end architectuur, met prestige-projecten zoals Haut, een woontoren in Amsterdam, en het hoofdkantoor van Triodos Bank.

Maar er is in ieder geval één bedrijf dat houten huizen nu ook voor de massa maakt. Sustainer Homes, dat ooit begon met houten villa’s voor de rijken, leverden onlangs hun eerste sociale huurwoningen van hout af. Het hout isoleert net zo goed, gaat net zo lang mee, maar is veel makkelijker om te produceren. Zolang je duurzaam geteeld hout gebruikt, is het huis zelfs een ‘carbon sink’: een plek waar CO2 in is vastgelegd. Bomen nemen immers CO2 op met groeien, en zolang je het hout niet verbrandt, blijft die CO2 in het hout zitten. Dat hout minder populair was heeft natuurlijk zijn redenen. Maar de moderne technieken maken hout steviger dan ooit en makkelijker te verwerken. Vooral Cross Laminated Timber (CLT) is erg in zwang bij bouwers.

Lees hier hoe studenten houten (en betaalbare!) woningen bouwen

Geprint huis

De 3D-printer brengt veel moois. Van de hobbykamers waar steeds ingewikkelder vormen uit plastic worden opgetrokken, tot de snel en goedkoop gebouwde wooncomplexen in China, waar een cementprinter in een uur een rechthoekig gebouw uitprint. In Nederland zijn nu ook de eerste 3D-geprinte huizen van beton werkelijkheid: in Eindhoven staat een huis, gemaakt door de TU Eindhoven. Het huis wordt bewoond en voldoet aan alle moderne eisen. De mogelijkheden van 3D-printen zijn eindeloos en ontwerpers, architecten en ingenieurs kijken dan ook verder. Want cement printen is handig en scheelt tijd en geld, maar heel duurzaam is het niet - cement is een van de vervuilendste materialen op de wereld.

Dus kijken bouwers naar andere materialen om mee te printen. In Italië verrezen dit jaar hutjes gemaakt van modder. Dit is niet alleen veel duurzamer, het is ook nog lokaal. De printer gebruikte lokale grond in combinatie met een beetje water. De zon hardt de modder uit, waarna er een volgende laag op kan, en zo ontstaat een uit laagjes bestaand, geprint huis. Of die modderhutten voldoen aan alle moderne wensen van isolatie, energiezuinigheid en leef-gemak, valt te bezien. Voor de architecten is het meer een prototype, om te laten zien hoe 3D-printen nieuw materiaalgebruik mogelijk maakt. Het is wachten op de eerste bouwers die de printer gebruiken om milieuvriendelijk materiaal te gebruiken.

Hoe verwarm je je huis, met een hybride warmtepomp? Lees meer.

Huis als een blokkendoos

Elk mens heeft een andere woonwens, maar huizen zijn vaak dertien in een dozijn. Dat moet anders, niet alleen om meer aan de wensen van mensen te voldoen, maar ook voor duurzaamheid en leefbaarheid. Hoeveel mensen wonen immers niet in een huis dat eigenlijk te groot is, of juist veel te klein? Modulair bouwen kan de oplossing zijn voor dit probleem. Het concept achter ‘modulair’ doet denken aan lego. Je hebt blokken van een vaste afmeting die je kunt combineren om huizen of gebouwen van willekeurige grootte te maken. Gewoon, door ze te stapelen of naast elkaar neer te leggen. Deze manier van huizen maken is sneller en vaak ook goedkoper, omdat je de blokken massaal produceert in een fabriek.

Die fabrieksproductie maakt modulair bouwen ook duurzamer. Want bij een lopende band-proces in een afgesloten fabriek verlies je veel minder materiaal dan op een chaotische bouwplaats. Als je de blokken vervolgens ook nog CO2-neutraal kunt transporteren (wat nu nog lastig is), dan komt de CO2-vrije bouw echt in zicht. Het is die combinatie van kostenbesparing en milieuwinst die de bouw de komende decennia gaat helpen.

Natuur als bouwmateriaal

Eerder noemde we al de klei als duurzaam en lokaal bouwmateriaal in 3D-printers. Maar het gebruik van natuurlijke materialen kan nog veel verder gaan. Als we duurzaam willen zijn, kunnen we terug naar de tijd dat we onze eigen hutjes bouwden van alles wat we konden vinden. Maar natuurlijk wel met alle moderne gemakken. Een greep uit de doos van natuurlijke materialen waar nu huizen van verschijnen: bamboe (vooral in Azië een populair materiaal), schapenwol (voor isolatie), of zelfs stro, dat uitstekend isoleert en de warmte buiten houdt.

Maar de natuur alleen is niet altijd genoeg. Gelukkig zijn er ook high-tech oplossingen om natuurlijke materialen nuttig te maken in de bouw. Zo maakt het bedrijf Ecovative bouwmaterialen van paddenstoelen en schimmels. Samengeperst is dit een uitstekend materiaal om van alles mee te doen. Het bedrijf maakt er bijvoorbeeld isolatie en spaanplaten van.

Herbruikhuis

De natuur is mooi, maar wat als we ons afval kunnen gebruiken om huizen te maken? Een nuttiger tweede leven van rommel kun je je haast niet voorstellen. En het blijkt technisch ook nog mogelijk: de Noorse startup Othelo wil plastic afval gebruiken om huizen te bouwen. Door het plastic te vermalen en te mengen met andere bestanddelen voor stevigheid en levensduur krijg je een bouwmateriaal dat sterk genoeg is om tot vier verdiepingen hoog te bouwen. Het is een uitstekende bestemming voor plastic afval, want in een huis van 60 vierkante meter kun je 2800 kilo plastic kwijt.

Othelo wil dit jaar een fabriek bouwen waar het bedrijf prefab-elementen maakt voor vloeren en muren. Deze kunnen dan, in combinatie met traditioneel materiaal zoals beton, gebruikt worden in huizen. Zo werkt het bedrijf op naar een volledig huis van plasticafval. Ook tussen de muren is er ruimte voor afval. Afgedankt textiel, en in het bijzonder spijkerbroeken, werken prima als isolatie. In het circulaire paviljoen Circl op de Zuidas zitten spijkerbroeken van ABN AMRO-medewerkers (die naast het paviljoen werken) in de muren verwerkt. En het is zeker niet de enige plek die vol zit met broeken. Door textiel op deze manier te gebruiken, voorkom je jarenlang dat het op een afvalberg en uiteindelijk in een verbrandingsoven terechtkomt.

Wat kunnen boeren betekenen voor biobased bouwen? Een heleboel, denkt Onno Dwars, CEO van Ballast Nedam Development.